[Verkorte versie van een artikel in de NRC van 7 augustus 2024]
Bewoners van het WG-terrein in centrum Amsterdam hebben in 2018 een energiecoöperatie opgericht en sindsdien proberen ze ook een eigen lokaal warmtenet voor zo’n 1.500 woningen te realiseren. Daarvoor willen ze gebruik maken van warmte uit de bovenste waterlaag van het kanaal langs het terrein en een ondergrondse opslag van relatief warm water.
De leden van energiecoöperatie KetelhuisWG willen niet meer afhankelijk zijn van grote commerciële energiemaatschappijen. Ze vinden dat de energietransitie onder leiding van de overheid en de markt niet snel genoeg gaat, Gemeenten laten de energietransitie liever aan de markt over, maar grote energiebedrijven doen het óók niet uit zichzelf. Ze willen garanties voor hun inkomsten en dat kan niet altijd bij duurzame projecten.
De totale kosten zijn dertig miljoen euro over dertig jaar. Een derde daarvan komt uit subsidiepotjes van het Rijk. De rest moet geleend worden en daarna terugverdiend via exploitatie en de tarieven die bewoners betalen voor hun aansluiting. Daarover is de energiecoöperatie nog met drie banken in gesprek. Aannemers zijn al gevonden. Bewoners zijn de enige eigenaren én klanten van hun warmtenet. De kosten zullen niet hoger uitkomen dan de kosten van gas.
Als alles doorgaat krijgen de eerste dertig à veertig huizen in de winter van 2025-2026 al een aansluiting. Het jaar daarop de rest. Om alle gebouwen aan te kunnen sluiten, moet zeventig procent van alle bewoners voor de installatie stemmen. De vrijwilligers van de coöperatie hebben al een stemronde gehouden onder alle bewoners. Toen stemde ruim tachtig procent voor. De komende maanden doet woningcorporatie Stadgenoot een stemronde bij alléén de bewonersgroep met een sociale huurwoning. Stadgenoot betaalt de kosten voor de aanpassingen die nodig zijn binnen in die huizen, en dat mag alleen als zeventig procent voor de installatie is. Het draagvlak is groot, maar hoe dichter bij de uitvoering, hoe meer vragen mensen hebben. Als Stadgenoot minder dan zeventig procent van de stemmen binnenhaalt kan de installatie niet doorgaan. De gebouwen waarvan te veel bewoners tegenstemmen vallen dan af en daarmee komt de financiering niet meer rond. De kosten van de installatie kunnen in dat geval niet over genoeg klanten worden verdeeld.